OTOBİYOGRAFİK ROMAN: BENİM ÜNİVERSİTELERİM

...Kazan'a gitmek üzere kentten ayrıldım, içimde gizli bir umudum vardı. Belki de oralarda okuma olanağı bulurdum. || Ekmeğimi Kazanırken, Puslu Yayınevi ||

Kitabın son cümlesini okuduktan sonra "Bakalım bizim Gorki'nin üniversite hayatı nasıl olacak? diye kendi kendime sorup Gorki'nin bir başka hayat serüvenine gitmek için kitabın kapağını kapattım ve daha fazla meraklanmamak için aceleyle "Benim Üniversitelerim" adlı kitabı elime aldım.

GORKİ'NİN TALİHSİZLİĞİ

"Eğer bir şey yapmazsam, bana yazık olacak." der ve böylece içinde büyük bir okuma umudu belirmeye başlar. Biliyorsunuz ki Gorki'nin hem yaşadığı dönem itibarıyla hem de içindeki aile durumundan kaynaklı okul yüzü pek gördüğü söylenemez. 1-2 ay kadar okula gitse de yılları hep çalışmayla geçer. Okuma hasretiyle beraber Kazan'a arkadaşıyla birlikte giden Gorki ne yazık ki umudu söner. Burada arkadaşının durumlarının kötü olduğunu görünce ona acır, iş bulup eve para getirerek arkadaşının ailesine yardım etmek ister. İş arar fakat bulamaz. İş arama telaşına düşen Gorki'nin üniversiteye gitme umudu suya düşse de içindeki okuma isteği hiçbir zaman sönmeyecektir.

UNUTULMAZ HABABAM REPLİĞİ

Hepimizin izlemiş olduğu ve defalarca tekrarını izlesek bile sıkılmadığımız bir filmdi: Hababam Sınıfı.

Üniversiteye gidemese de içinde her daim okuma hevesi taşıyan bir delikanlıdır Gorki. Onun gördüğü hayat, tanıştığı insanlar, duyduğu birtakım duygular ona belki de üniversitede okutulmayacak kadar çok şey öğretmiştir ve kitaptaki bu öğreti bana Hababam Sınıfı'ndaki Mahmut Hoca'nın cümlesini anımsattı: "Okul sadece dört yanı duvarla çevrili, tepesinde dam olan yer değildir. Okul her yerdir. Sırasında bir orman, sırasında dağ başı. Öğrenmenin, bilginin var olduğu her yer okuldur."

OYSA KİTAP SADECE...

Canından çok sevdiği, her şartta merhametten vazgeçmeyen ve dedesinin aksine iyi bir Tanrıya sahip olduğunu söyleyen ninesinin ölüm haberini almıştır Gorki. Kitapta geçen şu cümlenin altını çizmek istedim:

"...birisine ninemden bahsetmek, onun ne kadar iyi ve akıllı olduğunu söylemek istedim fakat hiç kimseyi yanımda bulamadım.

*****

Oysa kitap sadece konusunu, karakterlerini anlatmaz; hayatına izler bırakabilecek, ders alabileceğin birtakım cümleler de içerir.

Demem şu ki kitabın başkahramanı bize o an içinde bulunduğu durumu anlatsa da bizim için ders niteliği taşıyan bu cümleden kısa bir şekilde ne çıkardığımızı öğrenmemiz gerekir.

Şöyle ki,

Varken değeri bilinmeli insanın

Yarın çok geç

Bugün söylemeli, anlatmalı

****

"...aslı olmayan bir karar, önyargı!

Yine altını çizdiğim cümlelerden bir tanesi. Çoğu insanımızın maalesef ki bir konuya yaklaşırken önyargılarından kurtulamıyor, bu bir gerçek. Önyargı, insanların karşılıklı oturup konuşmadan, iyice anlamadan varmış olduğu bir yargıdır ve insanlar arasındaki sevgisizliğin ve iletişimsizliğin ana sebebi olabiliyor. Kitabımıza dönecek olursak köylülerin (Mujik) birtakım alışkanlıkları olduğunu ve bunlardan kurtulamadıklarını söyleyip ve bazı durumlarda vahşi bir hayvana dönüştüklerini düşünür Gorki ve bu düşüncesinde yanıldığını söyleyen Romans (Bilgin) - kitaptaki karakterlerden -

"Vakitsiz verilmiş bir karar," dedi. "Ama böyle bir düşüncem varsa ne yapayım?" "Yanlış bir karar." der ve daha sonra bize de ders olabilecek şu cümleleri okursunuz: Romas "Hüküm vermekte aceleci davranmayın. Hüküm vermek hepsinden kolaydır. Bu yola başvurmayın. Her şeye sakin bir gözle bakın ve bir şeyi aklınızdan çıkarmayın: Her şey geçicidir, her şey iyiyle değişir.

Sizce de fazla aceleci davranmıyor muyuz?

SONUÇ

Önceki kitaplarında da olduğu gibi yine bir harika anlatım ve hikâye. Bu sefer okumak için can atan fakat her ne kadar okul sıralarında görmese de kitabı baştan sona her sayfası hem Gorki'ye hem de biz okurseverlere iyi bir ders veriyor. Dilerseniz buradan https://www.youtube.com/watch?v=ifPbsG7X8I4&ab_channel=BSMAr%C5%9Fiv filmini de izleyebilirsiniz. Sevgiyle kalın.

#iyikikitaplarvar.

Can Dabager